ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

«یاد آر ز شمع مرده یاد آر» شعری در قالب مسمط و شامل پنج بندِ نه‌مصراعی است که علی‌اکبر دهخدا در رثای جهانگیرخان صور اسرافیل سرود. این شعر نخستین بار در ۱۷ اسفند ۱۲۸۷ ه‍.خ در آخرین شمارهٔ نشریهٔ صور اسرافیل در ایوردون، سوئیس منتشر شد. این شعر در زمان مشروطه سروده شده‌است؛ زمانی که موج ادبی جدیدی در زبان فارسی شروع شد که بر تحولات سیاسی و اجتماعیِ وقت متمرکز بود. موج ادبی جدید، با رنگ‌وبوی سیاسی عموم جامعه را مخاطب قرار می‌داد. در این دوران، بسیاری از نویسندگان و شاعران از زبانی ساده و بعضاً از زبان محاوره کمک می‌گرفتند و بسیاری از واژه‌ها را با بار معنایی جدیدی به کار می‌بردند. شاعر در زمان سرودن این شعر، در حالی که سوگوارِ قتلِ دوست و همکار خود، میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل بوده، به آینده‌ای روشن برای جنبش مشروطه ایران امید داشته و از این رو، تقابلِ «سوگ» و «امید به پیروزی» درون‌مایه اصلی شعر را تشکیل داده‌است. در این شعر برخی از عناصر نمادین، از ناخودآگاه جمعی فرهنگ ایران باستان انتخاب شده‌است، ولی شاعر در به‌کارگیری بعضی از آنها، سنت‌شکنی کرده و برایشان وجهی اجتماعی قائل شده‌است. همچنین نمونه‌های متعددی از جان‌بخشی، استعاره، تشبیه و تلمیح در آن مشهود است و شاعر با استفاده از ترکیبات آوایی مناسب، موسیقی درونی شعر را غنی کرده‌است. زبان این شعر روایی و لحن آن حزن‌انگیز است. برخی از ادیبان ایران مانند منوچهر آتشی، یحیی آرین‌پور و غلامحسین یوسفی، آن را شعری بدیع تلقی کرده‌اند که قالب‌های کهنه در ادبیات فارسی را به چالش کشیده‌است.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

• … مطالعات منتشر‌شده در سال ۲۰۰۸ میلادی ضمن رد شواهد قبلی مبنی بر مسمویت ناپلئون بناپارت با سم ارسنیک، مرگ وی به واسطهٔ زخم معده و سرطان معده را تایید کرد؟ (در تصویر)
• … ایران در بازی‌های المپیک، ۱۹ مدال‌آور طلا داشته که مازندران با ۷ قهرمان، بیشترین سهم را در میان استان‌های مختلف داراست؟
• … سودان با داشتن حداقل ۲۲۳ هرم، بیش از هر کشوری در دنیا - حتی مصر - هرم دارد؟
• … تأخیر در پرتاب تلسکوپ فضایی جیمز وب از سال ۲۰۱۸ به دلیل بررسی‌های مجدد و سپس دنیاگیری کووید ۱۹، ۱۰ میلیارد دلار هزینه برای ناسا به همراه داشته‌است؟
• … جنگ دوم کنگو، ۲۰ گروه مسلح از ۹ کشور آفریقایی را درگیر کرد که طی آن ۵/۴ میلیون نفر جان خود را از دست دادند و در نهایت، به بن‌بست نظامی رسید؟
• … رود میزوری با طول ۲٬۳۴۱ مایل (۳٬۷۶۷ کیلومتر) طولانی‌ترین رودخانه در آمریکای شمالی است؟
• … کشور قطر با ثبت شاخص ۰٫۷۴٪ بر پایه آخرین رتبه‌بندی بلایای طبیعی دانشگاه سازمان ملل، کم‌ریسک‌ترین کشور دنیا است؟

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۲۸۰ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱ خورشیدی) ۹۰۹٬۹۷۸ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت