Wikipedia:Strona główna/Wczoraj – Wikipedia, wolna encyklopedia

Czy wiesz…

Z nowych i ostatnio rozbudowanych artykułów o Węgrzech i Estonii, napisanych podczas międzynarodowego konkursu CEE Spring 2022:

…która malarka jest uważana za jedną z najbardziej wyjątkowych i błyskotliwych twórczyń estońskiej historii sztuki? (obok jedno z dzieł)

…ilu Rosjan mieszka w Estonii?

…rocznicę której bitwy Estończycy świętują 23 czerwca?

…kto został królem strzelców ligi węgierskiej w sezonie 1982/1983?

…w którym kraju można głosować na partię psa o dwóch ogonach?

Wydarzenia

Inwazja Rosji na Ukrainę • Strzelanina w szkole w Uvalde

Vangelis

• Pandemia COVID-19: 25 maja liczba potwierdzonych zakażeń na całym świecie przekroczyła 529 milionów, zaś liczba zgonów to ponad 6,3 miliona osób (25 maja)
• Élisabeth Borne została powołana na stanowisko premiera Francji (16 maja)
• Hassan Sheikh Mohamud objął urząd prezydenta Somalii (15 maja)
• Zespół reprezentujący Ukrainę, Kalush Orchestra z utworem „Stefania”, wygrał finał 66. Konkursu Piosenki Eurowizji (14 maja)
• Muhammad ibn Zajid Al Nahajjan objął funkcję prezydenta Zjednoczonych Emiratów Arabskich (14 maja)
• Yoon Suk-yeol objął urząd prezydenta Korei Południowej (10 maja)

Zmarli: Andrew Fletcher • Ciriaco De Mita • Ray Liotta • Stanisław Salmonowicz • Thomas Ulsrud • Maja Lidia Kossakowska • Hakim Bey • Rosemary Radford Ruether • Vangelis (na zdjęciu)

Rocznice

26 maja: imieniny obchodzą m.in.: Alwina, Filip Neriusz i Zachariasz; Dzień Matki; Wniebowstąpienie Pańskie w Kościołach zachodnich
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:

Maria Teck

János Kádár

• 1837 – urodził się Washington Augustus Roebling, amerykański oficer, inżynier pochodzenia niemieckiego
• 1867 – urodziła się Maria Teck (na fotografii), królowa Wielkiej Brytanii i cesarzowa Indii
• 1912 – urodził się węgierski komunista János Kádár (na fotografii), szef partii i rządu w latach 1956–1988
• 1937 – urodził się Mengystu Hajle Marjam, etiopski wojskowy i polityk, pierwszy prezydent tego kraju
• 1942 – w Libii rozpoczęła się bitwa o Bir Hakeim; 1 Dywizja Wolnych Francuzów na 2 tygodnie powstrzymała natarcie wielokrotnie liczniejszych pancernych i zmotoryzowanych niemiecko-włoskich sił Rommla
• 1962 – urodził się reżyser teatralny Krzysztof Warlikowski
• 1972 – Richard Nixon i Leonid Breżniew podpisali w Moskwie układ o ograniczeniu systemów obrony przeciwrakietowej (SALT I)
  
  25 maja • Kalendarium dzień po dniu • 27 maja

Artykuł na medal

Jer – jedna z dwóch samogłosek występujących w języku prasłowiańskim, które różniły się od wszystkich pozostałych samogłosek krótszym czasem wymawiania. Z tego powodu nazywane bywają samogłoskami zredukowanymi. Ich nazwa i grafemy pochodzą od odpowiednich liter alfabetu języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. Wyróżniano jer przedni (ь) i jer tylny (ъ). Pod koniec okresu języka prasłowiańskiego wytworzył się także podział na jery słabe i jery mocne, związany z pozycją tych samogłosek w wyrazie. W ciągu rozwoju poszczególnych języków słowiańskich jery słabe zanikały, a jery mocne wokalizowały się, tj. przechodziły w pełne samogłoski. Zanik oraz wokalizacja jerów odbywały się w momencie rozpadu słowiańskiej wspólnoty językowej i wskazywane są jako koniec epoki prasłowiańskiej. Realizacja tych procesów mogła przebiegać w różny sposób, wywierając duży wpływ na fonologię oraz morfologię języków słowiańskich. Zjawiska te doprowadziły do powstania oboczności typu samogłoska : zero morfologiczne. Poza tym mogły za sobą pociągnąć kolejne przemiany takie jak wzdłużenie zastępcze bądź różnego rodzaju uproszczenia. Czytaj więcej…

Dobry artykuł

Christian Wirth (ur. 24 listopada 1885 w Oberbalzheim, zm. 26 maja 1944 w rejonie Koziny) – niemiecki policjant, nazista, SS-Sturmbannführer, inspektor „ośrodków eutanazji” akcji T4, komendant obozu zagłady w Bełżcu, a następnie inspektor obozów zagłady akcji „Reinhardt”, jeden z głównych wykonawców Zagłady Żydów. Był wieloletnim funkcjonariuszem niemieckiej policji kryminalnej, weteranem I wojny światowej oraz zdeklarowanym zwolennikiem narodowego socjalizmu. Jako inspektor „ośrodków eutanazji” był jednym z głównych wykonawców programu eksterminacji osób chorych psychicznie oraz niepełnosprawnych umysłowo, który realizowano w nazistowskich Niemczech od jesieni 1939 roku. W grudniu 1941 roku został przeniesiony do okupowanej Polski, aby wziąć udział w eksterminacji Żydów. Jako komendant pierwszego obozu zagłady w Generalnym Gubernatorstwie opracował i wdrożył mechanizm uśmiercania ofiar oraz reguły postępowania z żydowskimi więźniami. Ze względu na swą brutalność i nieobliczalny charakter budził strach nawet wśród niemieckich esesmanów i strażników z formacji SS-Wachmannschaften. Czytaj więcej…

Ilustracja na medal

Skamieniały małż. Geologiczne stanowisko dokumentacyjne Czerwieniec